संस्कृत प्रतियोगी परीक्षाओं में पूछे जाने वाले प्रश्न

संस्कृत प्रतियोगी परीक्षाओं में पूछे जाने वाले प्रश्न


वैदिकसाहित्य​

1. धर्म का मूल प्रमाण है।

उत्तर–[वेद]

2. ‘वेद : पौरुषेय:’ ऐसा मानते हैं।

उतर–[नैयायिक]

3. केवल वेद में प्रयुक्त लकार है।

उतर–[लेट्]

4. वेद शब्द से अभिप्रेत है

उतर–[ज्ञान ]

5. ‘वैदिक भाषा’ सबसे निकट है।

उतर–[ अवेस्तन के ]

6. वेदमन्त्रों का संकलन एवं वर्गीकरण किसने किया?

उतर–वेदव्यास ने ]

7. वेदव्यास ने यजुर्वेद की शिक्षा किसे दी।

उतर–[वैशम्पायन को]

8. ऋत्विज् कितने होते है

उतर–[चार ]

9. कति विकृतयः।

उतर_-[ अष्ट]

10. गानस्य प्राधान्यमस्ति।

उतर–[सामवेदे]

11. मन्त्रव्राह्मणयो:सम्मिश्रणं वर्तते ।

उतर–[ कृष्ण यजुर्वेद ]

12. मन्त्रेषु अनुदात्तस्वरांकनं क्रियते।

उतर–[अधः]

13. वेदपाठस्य विकृतयः।

उतर –[ अष्ट]

14. संहितापाठानन्तरं क्रियते ।

उतर–[ पदपाठः ]

15. ‘देवास:’ इति प्रयोग : ।

उतर –[छान्दसः]

16. ‘यज्ञस्य देवम्’ इत्यत्र ‘देवम्’ पदस्य स्वरोऽस्ति

उत्तर– [ देवम् ]

17. विधिभागरूपेण स्वीक्रियते।

उत्तर–[ ब्राह्मणग्रन्थाः]

18. संहितामंत्राणां संरक्षणाय निर्मिता विकृतयः [पाठा:] सन्ति ।

उत्तर–[ अष्ट]

19. वेदविकृतियां हैं ।

उत्तर–[ आठ ]

20. वैदिक यज्ञों में सम्पूर्ण निरीक्षक ऋत्विज् होता है।

उतर–[ब्रह्मा ]

21. ‘सहस्त्रवत्मा सामवेद:’ किस आचार्य ने कहा है।

उतर– [पतंजलि]

22. प्राय: वेदेषु एव लभ्यते ।

उतर– [ लेट्लकारः ]

23. पातञ्जलमहाभाष्यानुसारम् अथर्ववेदस्य शाखा: सन्ति ।

उतर– [नव]

24. वैदिकस्वरप्रक्रियायाः वृत्तिकारः कः ?

उत्तर–[ भट्टोजिदीक्षितः]

25. ‘इष्टप्राप्त्यनिष्टप रिहारयोरलौकिकमुपायं यो ग्रन्थो वेदयति स वेद:’ – इति लक्षणं कस्य ?

उतर– [सायणस्य ]

26. ‘आग्नीध्र’ – नामा ऋत्विक् कस्य गणस्य वर्तते ?

उतर–[ब्रह्मगणस्य]

27. वेदों में प्रयुक्त प्रमुख छन्द है।

उतर–[गायत्री ]

28. कौन सा ग्रन्थ प्रस्थानत्रयी में नहीं आता [ब्रह्मसूत्र, वेद, उपनिषद्, गीता]

उतर–[वेद]

29. ऋग्वेद से सम्बन्धित ऋत्विक् को क्या कहते है ।

उतर–[ होता ]

30. वेदा अपौरुषेयाः सन्तीति मतमस्ति ।

उतर– [महर्षिदयानन्दस्य]

31. वेदानां वृकृतिपाठः कतिविध:

उत्तर– [ अष्ट]

32. ‘ऋग्वेदीयशाकलसंहितायां उदात्तस्वरः केन प्रकारेण प्रदर्श्यते ।

उतर–[अचिह्नितम्]

33. केवल वैदिक संस्कृत में पाया जाने वाला लकार है ।

उत्तर–[लेट्]

ऋग्वेद-रचनाकाल​

1. ज्योतिष के आधार पर वैदिक काल निर्धारण करने वाला है।

उतर– [बालगंगाधरतिलक]

2. नक्षत्रसम्पातादिना वेदकालं कः प्रतिपादयति ।

उत्तर-[बालगंगाधरतिलक:]

3. नक्षत्रसम्पातगणनया केन वेदकालो निर्धायते ।

उत्तर–[बालगंगाधरतिलक:]

4. छन्दः कालादिनामभिः वेदकालं प्रथमत: प्रतिपादयति ।

उत्तर–[मैक्समूलरः]

5. वेदस्यकालनिर्धारणे भारतीय ज्योतिषपरम्परा परिपालिता ।

उत्तर–[बालगंगाधर तिलकमहोदयेन]

6. बालगंगाधरतिलकानुसारं ऋग्वेदस्य कालः ख्रीस्तपूर्व ।

उत्तर–[५००० ई. पू. ]

7. बालगंगाधरतिलकमनुसृत्य वेदस्यरचनाकालमस्ति ।

उत्तर–[६००० ई. पू. तः ४००० ई. पू. पर्यन्तम्]

8. वेदस्यापौरुषेयत्वं [वेबर, मैक्समलर, विल्सन, जैमिनि] स्वीकरोति ।

उतर–[ जैमिनि ]

9. मैक्समूलरमतानुसारमृग्वेदस्य कालो वर्तते

उतर– [ १२०० ई. पू.]

10. बालगंगाधरतिलकानुसारं ऋग्वेदस्य काल: ख्रीस्तपूर्व वर्तते ।

उतर–[५००० ई. पू. ]

11. वेदकालनिरूपणे कस्तावत् ज्योतिषमवलम्बते ।

उत्तर–[बालगंगाधरतिलकः]

12. वैदिककालनिर्णये ज्योतिषस्योपयोगः कृत:।

उतर– [ तिलकेन ]

13. नित्या: खलु वेदा: इति केषामभिमतम् ।

उतर–[ प्राचीनभारतीयपरम्परायाः ]

14. वेदा अपौरुषेयाः सन्ति इति मतमस्ति ।

उतर–[प्राचीनभारतीयपरम्परायाः]

15. वेदस्यापौरुषेयत्वं न [विण्टरनित्ज, सायण माधव, दयानन्द] स्वीकरोति।

उत्तर–[विण्टरनित्न ]

16. नक्षत्रसम्पातगणनया केन विदुषा वेदकाल: निर्धारित।

उतर–[बालगंगाधरतिलकेन]

17. नक्षत्रसम्पातादिना वेदकाल कः प्रतिपादयति ?

उत्तर–[बालगंगाधरतिलक]

18. सृष्ट्युत्पत्तिकाल एव वेदानामुत्पत्तिकालः इति क: स्वीकरोति।

उत्तर–[भारतीयपरम्परा]

वैदिकदेवता​

1. ‘मान्स्तोके तनये मा न आयुषि’ मंत्र के देवता है।

उत्तर–[रुद्र]

2. ऋग्वेद में मरुतों के पिता हैं।

उत्तर–[रुद्र]

3. ऋग्वेद में ‘भिषजां भिषक्त्यः ‘ विशेषण इस देव के लिए प्रयुक्त है।

उत्तर– [रुद्र]

5. अन्तरिक्ष मार्ग से उड़ने वाले पक्षियों के मार्ग को जानने वाला देवता है।

उतर–[वरुण ]

5. व्यथमान [कांपती हुई] पृथ्वी का दृढीकर्त्ता देव है।

उत्तर–[ इन्द्र ]

6. अग्निदेवता के वाहन अश्व है।

उत्तर– [रोहित]

7. द्युस्थानीय [वरुण, इन्द्र, अग्निः विद्युत्] देवता है।

उत्तर–[वरुण]

8. आदित्यों की संख्या कितनी है।

उत्तर–[द्वादश]

9. गायत्री मन्त्र के द्रष्टा ऋषि कौन थे ?

उत्तर–[विश्वामित्र ]

9. गायत्री मन्त्र के द्रष्टा ऋषि कौन थे ?

उतर–[विश्वामित्र ]

10.निरुक्तानुसारं मुख्यतः कति देवता:

उतर–[त्रिविधाः]।

11. का अन्तरिक्षस्थानीय [सूर्य: समुद्र:, अग्नि, इन्द्रः] देवता

उतर–[इन्द्रः ]

12. ‘वज्रहस्त’ इति विशेषणं कस्य देवस्य

उतर–इन्द्रस्य ]

13. ‘दस्योर्हन्ता को देव:’

उतर–[इन्द्रः ]

14. नासत्यौ इति कस्य नाम

उतर–[ अश्विनौ ]

15. कपर्दी देवः कः ।

उतर–[रुद्रः]

16. सवितदेवस्य नामोल्लेखः प्रायः भूतः अस्ति

उतर– [१७० वारम् ]

17. विष्णुः निवसितः।

उत्तर–[अन्तरिक्षे]

18. पवमानः कः उच्यते ।

उत्तर–[ सोमः ]

19. का घुस्थानीयदेवता [ सविता, वायु, चन्द्र, बृहस्पति]

उत्तर–[ सविता ]

20. ‘त्रेधा निदधे पदम्’ इति केन सह सम्बध्यते ।

उतर– [विष्णुना ]

21. आवाहनं देवानां वहनश्च हविषाम् इत्यस्ति।

उत्तर– [ अग्निकर्म ]

22. रसानुप्रदानं वृत्रवधः इत्यस्ति ।

उत्तर–[इन्द्रकर्म]

23. क: द्यस्थानीय देवः [वायु, सूर्य, इन्द्र, रुद्र]।

उतर–[सूर्यः ]

24. कस्याहुति: मनसा दीयते।

उतर–[ प्रजापतेः ]

25. ‘गृहपति’ इति विशेषण कस्य देवस्य प्रसिद्धम्।

उत्तर–[ अग्निदेवस्य ]

26. का अन्तरिक्ष देवता [विष्णु, इन्द्र, वरुण, रुद्र] ।

उत्तर–[इन्द्रः ]
 

सम्बंधित टॉपिक्स

सदस्य ऑनलाइन

अभी कोई सदस्य ऑनलाइन नहीं हैं।

हाल के टॉपिक्स

फोरम के आँकड़े

टॉपिक्स
1,845
पोस्ट्स
1,883
सदस्य
239
नवीनतम सदस्य
Sanjay Banjara
Back
Top