जो शब्द विपरीत अर्थ का बोध करते है, उसे विलोम या विरुधार्थी शब्द कहते हैI
विलोम शब्द (Vilom Shabd)
ऋजु | कुटिल, वक्र |
ऋणी | उऋण |
अगला | पिछला |
असंभव | संभव |
अल्पभाषी | अतिभाषी |
अधम | उत्तम |
अकाल | सुकाल |
आयात | निर्यात |
अध्यापक | विद्यार्थी |
अमीर | गरीब |
अलग-अलग | साथ-साथ |
अंत | आरंभ |
अच्छा | बुरा |
अपेक्षा | उपेक्षा |
अनाथ | सनाथ |
अग्नि | जल |
असली | नकली |
अज्ञ | विज्ञ |
अनुकूल | प्रतिकूल |
अधिक | कम |
अर्पण | ग्रहण |
अथ | इति |
अस्त | उदय |
अमर | मर्त्य |
आगे | पीछे |
आगामी | विगत |
आजादी | गुलामी |
आवश्यक | अनावश्यक |
आज | कल |
आकर्षक | अनाकर्षक |
आश्रित | अनाश्रित |
आगमन | गमन |
आदर | निरादर |
ईमानदारी | बेईमानी |
इच्छा | अनिच्छा |
उपयोगी | अनुपयोगी |
उन्नति | अवनति |
उत्कर्ष | अपकर्ष |
उत्तम | अधम |
उदय | अस्त |
उपमान | व्यतिरेक |
उत्तर | दक्षिण |
उत्थान | पतन |
उद्घाटन | समापन |
उत्पत्ति | विनाश |
उन्नयन | पलायन |
उर्वरा | बंजर |
उचित | अनुचित |
उक्त | अनुक्त |
ऊँचा | नीच |
ऊँच | नीच |
ऊष्मा | शीतलता |
ऊर्ध्व | अधो |
ऊधम | विनम |
उन्नति | अवनति |
उपयोगी | निरुपयोगी |
उलझाना | सुलझाना |
ऊपर | नीचे |
एकांगी | सर्वागीण |
ऐश्वर्य | दारिद्य |
ज्ञान | अज्ञान |
कठिन | सरल |
कठिनाई | आसानी |
कठोर | कोमल |
कामयाबी | नाकामयाबी |
कृतघ्न | कृतज्ञ |
काला | सफेद, गोरा |
ख्याति | कुख्याति |
खट्टा | मीठा |
खिलना | मुरझाना |
खुशबू | बदबू |
खुशहाली | बदहाली |
खुशी | नाखुशी (गम) |
गलत | सही |
गहरा | उथला |
गाढ़ा | पतला |
गुण | दोष |
चतुराई | मूर्खता |
चलना | रुकना |
चोर | सिपाही |
चतुर | मूर्ख |
जीवन | मरण |
जल | थल |
जय | पराजय |
जागना | सोना |
जाना | आना |
जीत | हार |
जीवन | मृत्यु |
झूठ | सच |
तपन | ठंडक |
तंदुरुस्त | बीमार |
ताकतवर | कमजोर |
तारीफ | बुराई |
तेज | धीमा |
तोड़ना | जोड़ना |
देर | जल्दी |
देश | विदेश |
दोस्त | दुश्मन |
देव | दानव |
दिन | रात |
दुख | सुख |
धीरे-धीरे | जल्दी-जल्दी |
धूप | छाया |
धनाढ्य | दरिद्र, निर्धन |
न्याय | अन्याय |
निर्मल | मलीन |
निर्माण | विनाश |
निकट | दूर |
नीचा | ऊंचा |
निरक्षर | साक्षर |
नक़द | उधार |
नियमित | अनियमित |
निंदा | स्तुति |
नूतन | पुरातन |
नकली | असली |
निश्चित | अनिश्चित |
निर्दोष | र्दोष |
निरक्षर | साक्षर |
नुकसान | फायदा |
नीचे | ऊपर |
नई | पुरानी |
निकटता | दूरी |
परिचित | अपरिचित |
प्यार | नफरत |
प्रजातंत्र | राजतंत्र |
प्रथम | अंतिम |
प्रशंसा | निंदा |
प्रश्न | उत्तर |
प्राचीन | अर्वाचीन, नवीन |
प्रेम | घृणा |
प्रारंभिक | अंतिम |
प्रशंसा | निंदा |
प्राकृतिक | अप्राकृतिक |
पानी | आग |
पास | दूर |
पेचीदा | आसान |
पूनम | अमावस |
पूर्व | पश्चिम |
पूर्ण | अपूर्ण |
पाप | पुण्य |
पसंद | नापसंद |
प्यार | नफरत |
फूल | काँटा |
बचपन | बुढ़ापा |
बच्चा | बूढ़ा |
बढ़िया | घटिया |
बहुत | कम |
बंजर | उपजाऊ |
बेवकूफ | अक्लमंद |
बूढ़ा | जवान |
बाहर | भीतर |
बाधक | सहायक |
बलवान | निर्बल |
बड़ा | छोटा |
भीतर | बाहर |
भयंकर | मनोहर |
भय | निर्भयता |
मधुर | कटु |
महँगा | सस्ता |
माफी | सजा |
मालिक | नौकर |
मीठा | कड़वा |
मोटा | पतला |
मानवीय | अमानवीय |
मान | अपमान |
यश | अपयश |
युवती | वृदधा |
रात | दिन |
रुचि | अरुचि |
रोगी | निरोगी |
रसीला | नीरस |
लाभ | हानि |
लघु | विशाल |
लम्बा | ठिगना |
लकीर | बिंदु |
लक्षितार्थ | अभिधार्थ |
लम्बोदरा | छोटा |
लंबित | त्वरित |
लक्षण | कुलक्षण |
लखपति | खाकपति |
लक्ष्य | अलक्ष्य |
लम्पट | सदाचारी |
लक्षित | अलक्षित |
लगातार | रुक रुककर |
लगाना | हटाना |
लगभग | पूरा |
लम्ब | आधार |
लम्बाई | चौड़ाई |
लक्ष्णा | अभिधा |
लघुता | विशालता |
विशवास | अविशवास |
विशिष्ट | सामान्य |
विविधता | एकता |
विदवान | मूर्ख |
विकसित | अविकसित |
शकुन | अपशकुन |
शहर | गाँव |
शांति | अशांति |
शुभ | अशुभ |
शोर | खामोशी |
सदुपयोग | दुरुपयोग |
सर्द | गरम |
सपूत | कपूत |
सफलता | असफलता |
सफेद | काला |
समानता | विषमता |
सवाल | जवाब |
स्वामी | सेवक |
साफ | सुथरा मैला-कुचैला |
स्पष्ट | अस्पष्ट |
सुमति | कुमति |
सुंदर | असुंदर |
सुबह | शाम |
सवाल | जवाब |
सर्दी | गर्मी |
सम्मान | अपमान |
समृद्ध | दरिद्री |
समस्या | समाधान |
समय | असमय |
सजीव | निर्जीव |
सकारात्मक | नकारात्मक |
शांति | अशांति |
शुद्ध | अशुद्ध |
झूठ | सच |
ठोस | तरल |
क्षणिक | शास्वत |
क्षम्य | अक्षम्य |
क्षमा | दंड |
क्षम | अक्षम |
क्षर | अक्षर |
क्षणिक | शाश्वत |
श्रीगणेश | इतिश्री |
श्रध्दा | अश्रधा |
ज्ञान | अज्ञान |
हर्ष | शोक |
हित | अहित |
हिंसा | अहिंसा |
हार | जीत |
हानि | लाभ |